Toksyczne płatki śniadaniowe w Irlandii ujawniło nowe badanie przeprowadzone w krajach Unii Europejskiej, które pokazało alarmujące poziomy toksycznego kwasu trifluorooctowego (TFA) w produktach spożywczych, przy czym Irlandia odnotowała najwyższe skażenie spośród 16 przebadanych krajów. Budzi to poważne obawy dotyczące zdrowia publicznego i bezpieczeństwa europejskiego łańcucha żywnościowego.
Sieć Pesticide Action Network (PAN Europe) przebadała 66 produktów zbożowych w 16 krajach UE. To pierwsze tak szerokie, ogólnoeuropejskie zestawienie danych dotyczących TFA w żywności zbożowej.
Irlandia odnotowała najwyższe poziomy TFA w płatkach śniadaniowych. Chleb pełnoziarnisty w Belgii i Niemczech, a także bagietki i croissanty we Francji również zawierały znaczące ilości tego kwasu. Co ciekawe, irlandzkie płatki owsiane nie wykazały obecności TFA, co sugeruje różnice zależne od rodzaju upraw.
Produkty zbożowe, takie jak chleb i makaron, stanowią podstawę diety milionów ludzi w całej Europie, w tym dzieci i kobiet w ciąży. Dodatkowo uprawy zbóż zajmują ogromne powierzchnie i są szeroko traktowane pestycydami PFAS. Dotychczas liczba badań oceniających skażenie TFA w uprawach zbożowych była bardzo niewielka.
Organizacja PAN Europe stwierdziła, że żywność stała się obecnie istotniejszym źródłem narażenia ludzi na TFA niż woda pitna, która wcześniej była głównym powodem do obaw.
Kwas trifluorooctowy (TFA) to syntetyczny związek chemiczny wytworzony przez człowieka, należący do grupy PFAS, często nazywanych „wiecznymi chemikaliami”, ponieważ bardzo trudno ulegają rozkładowi w środowisku. TFA jest najmniejszym z tych kwasów – składa się z dwóch atomów węgla, trzech atomów fluoru i grupy kwasu karboksylowego (CF₃COOH). Jego niewielka struktura pozwala mu szybko przemieszczać się przez wodę i glebę, co sprzyja szerokiemu rozprzestrzenianiu i akumulacji w roślinach, zwierzętach, a ostatecznie w organizmach ludzkich.
TFA nie jest bezpośrednio dodawany do żywności, lecz powstaje jako produkt degradacji pestycydów PFAS i fluorowanych substancji przemysłowych. Gdy pestycydy oparte na PFAS są rozpylane na uprawy lub gdy fluorowane gazy rozkładają się w atmosferze, powstaje związek TFA, który następnie trafia do gleby i wód poprzez opady deszczu. Pszenica i inne zboża szczególnie łatwo absorbują TFA z gleby i wody, co tłumaczy wysokie poziomy skażenia w chlebie, makaronie i płatkach śniadaniowych.
Skażenie TFA nie jest zjawiskiem nowym, ale jego skala dramatycznie wzrosła. Badania europejskich win wykazały brak wykrywalnego TFA przed 1988 r., a następnie gwałtowny wzrost od 2010 r. Obecne poziomy są setki razy wyższe niż te mierzone w wodach powierzchniowych dekady temu. Ostatnie monitorowanie we Francji wykazało, że TFA jest najczęściej występującym PFAS w wodzie pitnej, co potwierdza jego powszechność.
Europejska Agencja Chemikaliów (ECHA) ostrzegła przed „jasnymi dowodami toksyczności rozwojowej” związanej z TFA. Badania na zwierzętach wykazały wady oczu i układu kostnego u królików oraz uszkodzenia wątroby i nerek u szczurów. Regulatorzy rozważają obecnie sklasyfikowanie TFA jako „prawdopodobnie toksycznego dla reprodukcji człowieka”, co mogłoby skutkować zaostrzeniem kontroli.
CropLife Europe, organizacja branżowa reprezentująca producentów pestycydów, kwestionuje ten alarm. Twierdzi, że oceny ryzyka pokazują „brak obaw toksykologicznych w realistycznych warunkach narażenia” i podkreśla, że pestycydy PFAS już podlegają szczegółowym regulacjom UE.
Z kolei PAN Europe domaga się natychmiastowego zakazu stosowania pestycydów PFAS, ogólnoeuropejskiego monitorowania poziomów TFA w żywności i wodzie oraz ustanowienia rygorystycznych limitów bezpieczeństwa dla skażenia TFA.
Rosnące poziomy TFA w żywności pokazują, że problem „wiecznych chemikaliów” staje się coraz poważniejszym zagrożeniem dla zdrowia publicznego. Bez zdecydowanych działań regulacyjnych Europa ryzykuje dalsze pogłębianie skażenia i trwałe wpisanie toksycznych substancji w codzienną dietę milionów ludzi.
KZ
