Ikona irlandzkiej odwagi i niezłomności
Kuːˈxʊlˠɪn, Cúchulainn (pisany też jako Cú Chulainn), to wojownik, a przede wszystkim bohater z mitologicznych kart Irlandii. Nie był on ani bogiem, ani herosem, ale był zwykłym śmiertelnikiem, szczególnie czczonym tylko do pewnego czasu na terenie Szmaragdowej Wyspy. Po czym jego osoba uległa pewnego rodzaju zapomnieniu, aż do okresu siódmego stulecia, kiedy to przywrócił pamięć o nim pewien bard, śpiewający pieśni o Cúchulainnie, a miał on na imię Sechan Torpeist.
Ojciec Cúchulainna
Ojcem Cúchulainna, który początkowo nosił imię Setanta, jak podają Irlandczycy zamieszkujący północną część Szmaragdowej Wyspy, był Lugh. Zaś ci Irladczycy mieszkający w południowej części kraju uważają, że ojcem Cúchulainna był Sualtam. Dzieje tego wielkiego bohatera mitologicznego, można znaleźć w pisanej prozą opowieści epickiej noszącej tytuł „Tain Bo Cuailnge”.
Tytuł tego dzieła tłumaczy się jako „Pędzenie Bydła w Cooley”. W opowieści tej czytamy, że Cúchulainn był często czczony razem z irlandzkim bóstwem solarnym, gdyż posiadał włócznię odbijającą promienie słoneczne, która nazywała się Gae Bulg. Włócznia ta była dodatkowo magiczna, gdyż niepostrzeżenie mogła, niczym najlepszy pawęż [tarcza – red.], uchronić swojego posiadacza przed strzałami wroga.
Zaraz po urodzeniu
Cúchulainn, podobno zaraz po urodzeniu, otrzymał imię Setanta. Jego matką była Sechtere, która kupiła mu do zabawy piłkę, aby dzięki niej chłopiec nauczył się trafiać do celu. Pewnego dnia Cúchulainn bawiąc się tą twardą piłką, która nazywała się zwyczajowo „sliotar”, zabił nią psa stróżującego, który należał do bogatego kowala o imieniu Culann.
Aby wynagrodzić kowalowi stratę zwierzęcia, Cúchulainn zajął miejsce psa i pilnował przełęczy przed nadciągającymi wrogami w całym Ulsterze. Zmienił on wtedy dodatkowo jeszcze swoje imię, które od tego czasu brzmiało właśnie Cúchulainn, czyli po prostu pies.
Prastare mity
O przygodach i życiu Cúchulainna, opowiadają prastare mity zwane „Cyklem Ulsterskim”. W nich to czytamy, iż matka Cúchulainna, gdy była jeszcze panną chodziła często do pobliskiego lasu. Tam właśnie spotkała Lugha, który polował na magiczne ptactwo. Gdy nagle zrobiło się zimno i zaczął padać śnieg, para ta znalazła schronienie w domu, gdzie w pobliskim budynku gospodarczym zaczęła rodzić klacz, wydając na świat dwa piękne źrebaki. Ale już następnego dnia przyszli rodzice Cúchulainna wraz ze źrebiętami, obudzili się w pobliżu neolitycznego wzniesienia o nazwie Newgrange, znajdujacego się w hrabstwie Meath.
Kobieta szybko zaszła w ciążę i wydała na świat wspomnianego bohatera irlandzkiego, którego atrybutem są dwa konie.
Chłopiec od najmłodszych lat był bardzo mądry i inteligentny. Szybko się uczył różnych nauk i rzemiosł. Najlepiej jednak wychodziło mu pobieranie nauki dotyczącej sztuki walki. Ale rada starszych szlachciców z Ulsteru, podjęła decyzję, że chłopiec powinien pobierać bardzo poważne nauki, a sztuka prowadzenia wojny miała być jedynie dla niego zajęciem dodatkowym.
Różni nauczyciele i mentorzy
Setanta dorastał w domu Amergina i jego żony Findchóem razem z ich synem Sonallem Cernach.
Sencha mac Ailell uczył chłopca elokwentnej mowy, bardzo bogaty Blai Bringu miał chronić młodzieńca i miał zapewniać mu wszelkie zachcianki. Natomiast szlachetny wojownik o imieniu Fergus mac Róich, miał uczyć chłopca obrony słabszych, zaś poeta Amergin miał go wyedukować w odpowiednim doborze słów a jego żona miała wykarmić tego młodzieńca i zapewnić mu piękny strój.
Jako retrospekcja
Historie z życia młodego Cúchulainna są opisane w formie pewnego rodzaju retrospekcji w dziele zatytułowanym „Tam Bo Cuailnge”. Czytając je wiemy, iż on jako małe dziecko, prosił swoich rodziców o zgodę na dołączenie do grupy chłopięcej w Emain Macha. Nie otrzymawszy zezwolenia, postanowił na własną rękę wyruszyć tam samodzielnie. Po drodze napotkał grupę grających chłopców. Sétanta dołączył do gry, ale chłopcy ci go zaatakowali. Obdarzony wszelkimi ponadnaturalnymi umiejętnościami młodzieniec szybko wyszedł z opresji, w czym pomógł mu pobliski kowal Culann.
Zaproszenie na ucztę
Culann był pod wrażeniem umiejętności Sétanty i zaprosił chłopca na ucztę sporządzoną u niego w domu. I tu właśnie miała miejsce sytuacja z zabiciem psa, która wspomniana została wcześniej.
Po pewnym czasie Cúchulainn napotkał starego druida, który przekazał mu szereg przepowiedni na jego temat. Ponieważ przepowiednie te nie były zbyt optymistyczne, druid postanawia obsypać
Cúchulainna mnóstwem podarków
Cúchulainn wysłuchawszy kolejnej przepowiedni o tym, że będzie mógł w przyszłości władać każdym rodzajem broni, postanowił tym razem wypróbować moc celtyckiego kapłana, prosząc go o złotą karocę. Druid spełnił życzenie młodzieńca, a ten nie wiedzieć czemu, zabija kapłana i wyrusza na wyprawę. Odtąd ciąży na nim klątwa utraty młodego życia.
Cúchulainn zapomniawszy o przepowiedni powrócił szczęśliwie z wielu wojen i potyczek, które wprawiły go w dumę i samozachwyt. Krzyczał, że jest wielki i bogaty i że nikt nie będzie mógł mu stawić oporu.
Ten jego szał bojowy spowodował strach mieszkańców Ulsteru przed utratą z jego ręki życia. Aby złagodzić sytuację, kobiety z obnażonymi piersiami wyszły przywitać go, aby uspokoić w ten sposób bohatera.
Nad wyraz piękny młodzieniec
Jak nam wiadomo, Cúchulainn był tak piękny, że mieszkańcy Ulsteru obawiali się o własne żony i ich wierność. Zatem wpadli oni na iście szatański sposób, aby na siłę znaleźć mu kobietę na żonę. Ale Cúchulainn pragnął jedynie kobiety o imieniu Emer, która była córka Forgalla.
Forgall nie zgadzał się na ten związek i chytrze postanowił wyprawić młodzieńca do Szkocji sądząc, że stamtąd nie wróci. W międzyczasie Forgall obiecał rękę Emer królowi Lugaidowi mac Nóis, ale ten odmówił poślubienia dziewczyny wiedząc, że ta kocha Cúchulainna.
Szkockie nauki
Cúchulainn tymczasem uczył się w Szkocji wszystkich sztuk walki. Z powodu nadnaturalnej siły młodzieńca, trzeba było go nawet uśpić przed bitwą specjalnym eliksirem, aby nie wybił wszystkiego wojska wroga.
Osoba, która raczyła najczęściej młodzieńca wspomnianym eliksirem nasennym była Aife, której Cúchulainn spłodził syna. Pozostawił on wkrótce ciężarną Aife, by mimo wszystko powrócić do Irlandii.
Raz jeszcze Forgall odmówił ręki swojej córki Emer. W złości Cúchulainn napadł na zamek Forgalla zabijając 24 strażników. Porwał ukochaną kobietę wraz ze skarbem Forgalla. Szybko ożenił się z dziewczyną, ale para nie miała miejsca, gdzie mogliby razem zamieszkać.
Wszyscy Irlandczycy trzymający stronę Forgalla odgrażali się młodzieńcowi, że pozbawią go życia. Ogarnięty strachem Cúchulainn i tym razem uciekł sam, pozostawiając ciężarną Emer w Irlandii. Wierzył, że jej ojciec przygarnie ją, nawet w błogosławionym stanie.
Śmierć syna
Osiem lat później Connl, syn Cúchulainna i Aife przybył do Irlandii w poszukiwaniu swojego ojca. Podczas spotkania z Cúchulainnem odmówił ujawienia swojej tożsamości i wtedy Cúchulainn zabił go. Po usłyszeniu ostatnich słów syna kim jest, Cúchulainn popadł w wielki żal i żałobę, zdając sobie sprawę ze swojej strasznej pomyłki.
Moc klątwy
Los bohatera został przypieczętowany, kiedy musiał walczyć w bitwie o „czerwonego byka”. Wówczas złamał on ciążącą nad nim „geasa” czyli przysięgę. Obejmowała ona zarówno obowiązek przyjęcia każdego zaoferowanego mu posiłku, jak i zakaz spożywania mięsa psa. Wrogowie zmusili go do złamania „geasa, składając mu ofertę spożycia wspomnianego mięsa. W ten sposób Cúchulainn został osłabiony przed walką, w której spotkała go śmierć.
Ewa Michałowska- Walkiewicz
FOTO: „Cuchulainn niesie Ferdiada na drugą stronę rzeki”, ilustracja aut. Ernesta Wallcousins z Charles Squire, „Celtic Myths and Legends”, 1905, Wikipedia, domena publiczna
