W Irlandii od lat klienci zauważają brak banknotów o nominale 100 € w bankomatach. Choć dla wielu jest to zaskakujące i rodzi różne teorie, banki podkreślają, że decyzja ta wynika z praktycznych względów – kosztów obsługi gotówki, bezpieczeństwa oraz preferencji konsumentów i sprzedawców.
Co do powodów tego zjawiska, pojawia się sporo zamieszania, zdziwienia, a nawet teorii spiskowych próbujących wyjaśnić brak banknotów o tym nominale.
Rzecznicy banków i eksperci ds. zarządzania gotówką potwierdzili, że pominięcie banknotów 100 € jest celowe i wynika z praktycznych względów. Stało się to powszechną praktyką w całym kraju, choć nie wynika z żadnych przepisów prawa.
Według przedstawicieli banków, publiczne bankomaty są zaopatrywane w nominały najczęściej używane w codziennych transakcjach – zazwyczaj są to: 10 €, 20 € i 50 €. Te nominały odpowiadają zwyczajom klientów oraz potrzebom sprzedawców, którzy chętniej przyjmują mniejsze banknoty.
– Bankomaty są skonfigurowane tak, aby obsługiwać najczęstsze typy transakcji” – wyjaśnił jeden z menedżerów operacyjnych banku. – Wypełnianie maszyn banknotami 100 € sprawiłoby, że byłyby trudniejsze do wykorzystania i droższe w obsłudze.
Koszty obsługi gotówki są kluczowym elementem wyjaśnienia. Banknoty o wyższej wartości koncentrują więcej pieniędzy w jednej kasecie włożonej do bankomatu, co oznacza, że ubezpieczyciele, skarbce i firmy transportowe muszą stosować bardziej rygorystyczne zabezpieczenia. To podnosi koszty operacyjne sieci bankomatów, a banki wolą je ograniczać, unikając dużych nominałów w urządzeniach detalicznych.
Istotną rolę odgrywają także względy bezpieczeństwa i ryzyko oszustw – banknoty 100 € są bardziej atrakcyjnym celem dla złodziei.
Bankomaty są projektowane z myślą o szybkich, rutynowych wypłatach; dodanie dużych nominałów zwiększałoby obciążenie administracyjne operatorów i centrów gotówkowych. – To kompromis między wygodą a kontrolą – powiedział jeden z analityków branżowych. – W przypadku zwykłych bankomatów detalicznych bezpieczniejszą i tańszą opcją jest zaopatrywanie ich w banknoty o mniejszej wartości.
Akceptacja przez sprzedawców również ma znaczenie. Wielu drobnych przedsiębiorców niechętnie przyjmuje banknoty 100 € (często wywieszając stosowne informacje), ponieważ trudniej jest wydawać resztę. W efekcie większość konsumentów nosi przy sobie banknoty o niższej wartości na codzienne wydatki.
Podróżni i turyści czasem są zaskoczeni rzadkością większych nominałów, a w niektórych przypadkach spotykają się z odmową przyjęcia banknotu 100 € podczas transakcji. Banki podkreślają jednak, że banknoty 100 € są prawnym środkiem płatniczym w całej strefie euro i można je wymienić w oddziałach – z wyjątkiem rosnącej liczby placówek w Irlandii, które stają się „bezgotówkowe”.
Niektórzy rzecznicy konsumentów twierdzą, że banki powinny udostępniać większe nominały osobom, które rzeczywiście ich potrzebują – np. przy dużych płatnościach gotówkowych czy wypłatach na rodzinne uroczystości. Banki odpowiadają, że większość klientów nie prosi o banknoty 100 €, a marginalne zapotrzebowanie nie uzasadnia ich szerokiej dystrybucji przez bankomaty.
Ponieważ to banki obsługują większość bankomatów w kraju, obecna sytuacja prawdopodobnie się utrzyma. Operatorzy będą nadal stawiać na niezawodność, bezpieczeństwo i wygodę klientów, co dla większości oznacza dostęp do banknotów 10 €, 20 € i 50 €, a nie 100 €.
Tymczasem każdy, kto potrzebuje większych nominałów z uzasadnionych powodów, jest zmuszony ustawiać się w kolejce w oddziałach banków lub szukać innych rozwiązań. Niestety, konsumenci w Irlandii nie mają możliwości wyboru nominałów wydawanych przez bankomaty. Jednak, dopóki maszyny wydają żądaną kwotę, zdecydowana większość klientów pozostaje zadowolona.
RK
