Nowe ustawodawstwo w Rep. Irlandii uczyni przemoc wobec osób starszych odrębnym przestępstwem, koncentrując się na kontroli przymusowej sprawowanej przez dorosłe dzieci i innych krewnych. Zgodnie z propozycjami, wykorzystywanie finansów starszych osób – takich jak emerytury czy konta bankowe – będzie podlegać osobnym sankcjom, co zamknie lukę w obowiązującym prawie.
Zgłoszenia przypadków przemocy wobec seniorów gwałtownie wzrosły po pandemii Covid-19. Dane Health Service Executive ujawniły 7503 zgłoszenia w 2023 r., w porównaniu do 5582 w 2022 r. i ponad dwukrotnie więcej niż 3 412 w 2020 roku. Najczęstszą formą przemocy pozostaje przemoc psychiczna, która stanowiła 2708 zgłoszeń. Spośród wszystkich przypadków, 4264 dotyczyły osób w wieku od 65 do 79 lat, a 3239 – osób powyżej 80. roku życia.
Projekt ustawy dotyczącej ochrony dorosłych znajduje się w Oireachtas od 2017 roku. Jednak Taoiseach Leo Varadkar i Tánaiste Micheál Martin ogłosili reformę jako pilny priorytet. Minister Zdrowia Jennifer Carroll MacNeill oraz Minister ds. Osób Starszych Kieran O’Donnell spotkali się niedawno z Komisją ds. Reformy Prawa, aby przyspieszyć proces legislacyjny.
Obecnie przestępstwo kontroli przymusowej w Irlandii dotyczy wyłącznie relacji intymnych. Minister Sprawiedliwości Jim O’Callaghan poinformował Dáil, że choć ogólne przestępstwa – takie jak przymus, nękanie czy kradzież – mają zastosowanie ogólne, to konkretne przepisy dotyczące kontroli przymusowej ograniczają się do małżonków, partnerów cywilnych lub intymnych, wykluczając dzieci wykorzystujące swoich rodziców.
Aby zlikwidować tę lukę, nowe przepisy przewidują rozszerzenie przestępstwa kontroli przymusowej na każdą osobę dorosłą opiekującą się starszym krewnym, obowiązek zgłaszania podejrzeń o przemoc przez kierowników i lekarzy w szpitalach oraz placówkach opieki, rozszerzenie ustawowych obowiązków ochrony na prywatnych i społecznych dostawców usług, w tym domy opieki czy nadanie inspektorom uprawnień do niezapowiedzianych wizyt we wszystkich placówkach zarządzanych przez HSE.
Obecnie Health Information and Quality Authority może prowadzić dochodzenia w sprawie domniemanej przemocy, ale zazwyczaj robi to przy współpracy z kierownictwem placówek. Reforma ma na celu doprecyzowanie i wzmocnienie uprawnień w zakresie kontroli w sektorze zdrowia i opieki społecznej.
Program rządowy zakłada opracowanie krajowej polityki ochrony dorosłych, a Ministerstwo Zdrowia informuje, że szczegółowe plany są na zaawansowanym etapie, bo nowe środki są kluczowe dla ochrony szybko starzejącej się populacji.
Impulsem do reformy był reportaż telewizji publicznej RTÉ ujawniający powtarzające się zaniedbania w domach opieki w Glasnevin (Dublin) i Portlaoise (hr. Laois).
Wstępne oceny HSE wykazały uzasadnione podstawy dla 66 proc. złożonych skarg, 20 proc. zgłoszeń uznano za niepotwierdzone, a pozostałe wymagały dodatkowych informacji.
W obliczu ponad dwukrotnego wzrostu liczby zgłoszeń przemocy wobec seniorów od początku pandemii, nowe przepisy mają zapewnić osobom starszym wyraźną ochronę prawną przed wykorzystywaniem i przymusem ze strony osób, którym ufają, stąd irlandzki rząd podejmuje zdecydowane kroki, by zapewnić seniorom realną ochronę. Nowe przepisy mają nie tylko wypełnić luki w dotychczasowym prawie, ale także wzmocnić odpowiedzialność instytucji opiekuńczych i personelu medycznego.
W społeczeństwie, które się starzeje, jasne i skuteczne mechanizmy ochrony są niezbędne. Reforma prawa to nie tylko odpowiedź na dramatyczne statystyki, ale także wyraz szacunku wobec starszych i często bezbronnych.
BB
