Irlandzkie korzenie: Walt Disney

Podczas długiej kariery w branży rozrywkowej, Walter Elias „Walt” Disney (1901-1966) stał się jednym z najbardziej znanych i wpływowych artystów XX w. Zasłynął przez swój wkład w kinematografię, a zwłaszcza animację. Jest także rekordzistą pod względem zdobytych Oscarów – dostał aż 26 statuetek.

Disney, we współpracy ze swoimi pracownikami w Walt Disney Company, był odpowiedzialny za stworzenie najsłynniejszych animowanych postaci na świecie, w tym Myszki Miki. Choć widzowie na całym świecie cieszą się twórczością Disneya od pokoleń, to większość z nas wie o nim dość niewiele.

Tymczasem, historia Walta Disneya, potomka irlandzkich migrantów, których drzewo genealogiczne sięgało aż średniowiecznej Francji, mogłaby stać się fabułą dla niejednej animowanej kreskówki słynnej wytwórni.

Dawno, dawno temu, w XI w., na terenie dzisiejszej Francji, w Isigny-sur-Mer, małej wiosce niedaleko Bayeux w Normandii, żyła pewna rodzina. Przeniosła się do Anglii mniej więcej w czasie zwycięstwa Wilhelma Zdobywcy w bitwie pod Hastings w 1066 r. i osiadła w hr. Lincolnshire we wschodniej części Anglii, gdzie przez lata utrzymywała się z roli. Z biegiem czasu, pisownia nazwiska rodziny uległa anglicyzacji i zmieniła się z oryginalnego „D’Isigny” na „D’Iseny”, a ostatecznie ok. XIII-XIV w. brzmiała „Disney”.

Przeskoczmy teraz o kilka wieków później – do XVI w. Wtedy, członkowie rodziny Disneyów podjęli fatalną decyzję i wzięli udział w nieudanym buncie przeciwko królowi Anglii. Po klęsce, przodkowie słynnego animatora zdecydowali się przenieść do Irlandii. Ostatecznie osiedlili się w okolicy wioski Gowran w hr. Kilkenny.

Pradziadek Walta, Arundel Elias Disney, urodził się w Kilkenny w 1801 r. Poślubił Marię Swan Disney, z którą miał 16 dzieci, wszystkie urodzone w Irlandii. Para wyemigrowała do Stanów Zjednoczonych w 1834 r. i przez pewien czas mieszkała w prowincji Ontario w Kanadzie.

Urodzony w Irlandii syn Arundela, Kepple, poślubił imigrantkę urodzoną w Irlandii, Mary Richardson, z którą miał 9 dzieci. Ich najstarszy syn Elias, urodzony w Bluevale w Ontario w 1859 r., osiedlił się później w Stanach Zjednoczonych i tam został ojcem Walta.

Walter Elias Disney urodził się w Chicago 5.12.1901 r., jako czwarte z pięciorga dzieci. Od najmłodszych lat Walt wykazywał talent do rysowania. W 1911 r. rodzina Disneyów przeprowadziła się do Kansas City w stanie Missouri. Aby rozwinąć swoje umiejętności rysowania, Walt uczęszczał na sobotnie kursy w Kansas City Art Institute.

W 1917 r. rodzina Disneyów przeprowadziła się z powrotem do Chicago. W szkole średniej Walt został rysownikiem szkolnej gazetki, a także uczęszczał na nocne kursy w Chicago Academy of Fine Arts. W połowie 1918 r. próbował wstąpić do armii Stanów Zjednoczonych, ale został odrzucony, bo był za młody. Niezrażony Walt sfałszował datę na swoim akcie urodzenia i we wrześniu 1918 r. wstąpił do Czerwonego Krzyża jako kierowca karetki pogotowia. Został wysłany do Francji, ale przybył tam w listopadzie 1918 r. krótko po zawieszeniu broni kończącym I wojnę światową. Podczas pobytu we Francji niektóre z jego prac zostały opublikowane w wojskowej gazecie „Stars and Stripes”.

Disney wrócił do Kansas City w październiku 1919 r. i dostał swoją pierwszą pracę jako praktykant w Pesmen-Rubin Commercial Art Studio, gdzie rysował ilustracje do reklam i katalogów. Pracował też jako niezależny rysownik, tworząc ilustracje na zamówienie różnych klientów.

Na początku lat dwudziestych XX w. przeniósł się do Kalifornii i wraz ze swoim starszym bratem Royem założyli Disney Brothers Studio (obecnie The Walt Disney Company). Zrobili to w czasach, gdy filmy były jeszcze nieme, a kreskówki nie były uważane za poważną formę sztuki, a jedynie prostą rozrywkę dla dzieci.

Jednakże, Walt Disney wkrótce to zmienił. W 1928 r. wraz ze swoim kolegą Ubem Iwerksem stworzyli postać Myszki Miki, która stała się pierwszym sukcesem wytwórni. Wraz z rozwojem studia Disneya, Walt stawał się coraz bardziej odważny w swoich projektach. Wprowadził zsynchronizowany dźwięk i rozbudowane partie muzyczne do swoich animowanych dzieł. Zaczął też używać żywych kolorów.

Efekty tej nowatorskiej pracy widać w klasycznych filmach takich jak „Królewna Śnieżka i siedmiu krasnoludków” (1937), „Pinokio” (1940), „Fantazja” (1940), „Dumbo” (1941) i „Bambi” (1942). Po nich powstały kolejne pełnometrażowe filmy animowane, które odniosły światowy sukces, takie jak: „Kopciuszek” (1950), „Piotruś Pan” (1953), „Dama i włóczęga” (1955) czy „Śpiąca królewna” (1959) i które okazały się jednymi z najbardziej dochodowych filmów lat 50-tych.

Chociaż Walt był Amerykaninem, podobnie jak wielu potomków irlandzkich imigrantów, przejawiał zamiłowanie do folkloru, legend irlandzkich i jej mieszkańców. Zauważyć to można w „najbardziej irlandzkim” filmie Disneya, „Darby O’Gill and the Little People”.

Disney wpadł na pomysł tego filmu podczas podróży do Irlandii w 1947 r. W następnym roku ogłosił, że nakręci film zatytułowany „Three Wishes”. Miał dotyczyć Irlandczyka walczącego z leprikonem.

Scenariusz jednak nigdy nie powstał. Disney odbył drugą podróż do Irlandii w 1956 r., a w październiku ogłosił nowy projekt filmowy oparty na książce irlandzkiej pisarki Herminie Templeton Kavanagh, „Darby O’Gill and the Good People” z 1903 r.

W ramach przygotowań do produkcji Disney przez trzy miesiące zgłębiał wiedzę w zakresie gaelickiego folkloru w bibliotece publicznej w Dublinie. Ostatecznie cały film został nakręcony w studiach Disneya w Burbank w Kalifornii.

W filmie zagrał, wówczas jeszcze mało znany szkocki aktor Sean Connery, który dopiero trzy lata później zasłynął jako James Bond.

„Darby O’Gill and the Little People” opowiada historię tytułowego bohatera, zwolnionego irlandzkiego robotnika, który nie chce powiedzieć swojej dorosłej córce, że jego stanowisko w pracy zostało zajęte przez przystojnego młodszego mężczyznę.

W drodze do domu Darby prześlizguje się przez portal, który magicznie przenosi go do krainy „małych ludzi”, gdzie spotyka Briana, króla leprikonów i przypadkowo sprowadza małego monarchę do domu. Darby żąda od Briana spełnienia trzech życzeń, ale prośba ta przynosi Darby’emu słodko-gorzkie i nieoczekiwane rezultaty.

Disney i jego żona, Lillian, którą poślubił w 1925 r., udali się do Dublina na światową premierę filmu, która odbyła się 24.06.1959 r. W wydarzeniu wzięło udział kilku irlandzkich urzędników państwowych, w tym ówczesny Taoiseach Eamon de Valera.

Film został dobrze przyjęty, zarabiając ok. 2,6 mln dolarów przy pierwszej premierze i kolejne 2,3 mln dolarów, gdy został ponownie wyświetlany w kinach w 1969 r. Choć nie osiągnął sukcesu takiego jak wiele innych projektów Disneya, produkcja była dla niego „dziełem miłości” i sposobem na ponowne połączenie się z irlandzkim dziedzictwem poprzez bogatą tradycję folkloru i historii.

Został opisany przez „The New York Times” jako „urocza mieszanka znanych gaelickich baśni, fantazji i romansu”.

W swojej książce „The Disney Films” amerykański krytyk filmowy Leonard Maltin nazwał „Darby O’Gill and the Little People” „nie tylko jednym z najlepszych filmów Disneya (…) ale z pewnością jednym z najlepszych fantasy, jakie kiedykolwiek nakręcono”.

Walt Disney doczekał się dwóch córek. Zmarł 15.12.1966 r. Pod koniec jego życia, marka Disney była znana na całym świecie i nie sposób przewidzieć, na ilu milionów animatorów i ilustratorów wpłynęła pionierska praca tej firmy, która na zawsze zmieniła sposób tworzenia filmów animowanych.

Pomimo ogromnego sukcesu, Walt Disney nigdy nie stracił poczucia pokory i wciąż potrafił śmiać się z samego siebie: „Mam nadzieję, że zostanę zapamiętanym na całym świecie za wymyślenie myszy!” – mówił.

Być może klucz do sukcesu Walta Disneya można najlepiej podsumować w następującym cytacie, który prawdopodobnie niezliczona liczba aspirujących artystów, ilustratorów i animatorów wykleiła na swoich ścianach lub gdzieś w pobliżu miejsca pracy: „Po pierwsze, myśl. Po drugie, wierz. Po trzecie, śnij. I wreszcie: odważ się!”.

RB

FOTO 1: personalityatwork.co/celebrity/profile/walt-disney

FOTO 2: Logo Walt Disney Studio używane w latach 1928-1929, Wikimedia, The New Foxy, domena publiczna.