Publiczny rejestr sprawców przemocy – Irlandia rozważa nowe prawo
Irlandzki rząd pracuje nad przełomowym projektem ustawy, który umożliwi publikację nazwisk osób skazanych za przemoc domową, seksualną i ze względu na płeć. Nowe przepisy, zapowiedziane przez ministra sprawiedliwości Jima O’Callaghana jako poprawka do Ustawy o przemocy domowej, mają na celu zwiększenie przejrzystości i ochronę potencjalnych ofiar. Rejestr – nazwany „Prawem Jennie” na cześć zamordowanej Jennifer Poole – byłby pierwszym publicznie dostępnym wykazem tego typu w Europie.
Zgodnie z nowym projektem ustawy osoby skazane za przestępstwa związane z przemocą domową miałyby zostać wpisane do publicznego rejestru.
Minister sprawiedliwości Jim O’Callaghan wkrótce przedstawi projekt ustawy jako poprawkę do Ustawy o przemocy domowej. Nowe przepisy umożliwiłyby publikację wyroków wobec osób skazanych za przestępstwa związane z przemocą domową, seksualną i ze względu na płeć – a dostęp do tych informacji miałby być otwarty dla ogółu społeczeństwa.
Jednak projekt ustawy przewiduje, że sąd zachowa „uznaniowość” w kwestii decyzji, czy dany wyrok powinien znaleźć się w rejestrze. Dodatkowo, aby sprawca został wpisany na listę, wymagana będzie zgoda ofiary.
Po upływie trzech lat osoba wpisana do rejestru będzie miała prawo ubiegać się o wykreślenie z listy. Sąd rozpatrujący taki wniosek weźmie pod uwagę, czy dana osoba popełniła inne przestępstwa, jakie są życzenia ofiary oraz czy sprawca podjął działania w kierunku resocjalizacji.
Zobowiązanie do utworzenia rejestru sprawców przemocy domowej znalazło się w programie wyborczym partii Fianna Fáil w wyborach w 2024 roku, lecz nie zostało uwzględnione w dokumencie „Program dla Rządu” koalicji Fianna Fáil-Fine Gael.
Po objęciu stanowiska ministra sprawiedliwości Jim O’Callaghan potwierdził jednak, że nadal popiera ten projekt. Zapowiedział również, że chciałby nazwać ustawę „Prawem Jennie” – na cześć Jennifer Poole, która została zamordowana przez byłego partnera.
Jennifer Poole była 24-letnią matką dwójki dzieci. Zginęła w 2021 roku z rąk Gavina Murphy’ego, który wcześniej był skazany za napaść na inną partnerkę – o czym Jennifer nie wiedziała.
Rodzina Jennifer od czterech lat prowadzi kampanię na rzecz utworzenia publicznego rejestru osób skazanych za przemoc domową, twierdząc, że Jennifer mogłaby żyć, gdyby znała przeszłość Murphy’ego.
Występując w Dáil na początku tego roku, minister O’Callaghan stwierdził, że nie widzi nic „kontrowersyjnego” w proponowanym rejestrze.
Cytowany przez The Irish Tmes” powiedział: – Nie ulega wątpliwości, że jeśli ktoś zostaje skazany za poważne przestępstwo, to informacje o tym pojawiają się w mediach niemal codziennie. W gazetach czytamy o osobach skazanych za poważne czyny. (…) Jednak wygląda na to, że dzieje się to w sposób bardzo arbitralny. Może się zdarzyć, że ktoś zostaje skazany, ale opinia publiczna o tym nie wie, bo w sądzie nie było żadnego dziennikarza. (…) Jeśli ktoś zostaje skazany za poważne przestępstwo w Irlandii, to jest to wyrok publiczny, a społeczeństwo ma prawo o nim wiedzieć.
Obecnie projekt poprawki do Ustawy o przemocy domowej został zatwierdzony przez Prokuratora Generalnego i przedstawiony rodzinie Jennifer Poole, ale nie przeszedł jeszcze przez cały proces legislacyjny w Oireachtas, co oznacza, że nie wszedł jeszcze w życie. Nawet jeśli poprawka zostanie przyjęta, nie wiadomo, kiedy nowe prawo zacznie obowiązywać.
Tymczasem Ministerstwo Sprawiedliwości nadal pracuje nad kwestiami związanymi z ochroną danych osobowych i logistyką jego wdrożenia.
W Wielkiej Brytanii podobne przepisy zostały uchwalone w 2014 r. jako „Prawo Clare” (nazwa pochodzi od Clare Wood, zamordowanej przez partnera z historią przemocy) i stanowią część brytyjskiego programu ujawniania informacji o przemocy domowej (DVDS).
W przeciwieństwie do irlandzkiego projektu „Prawa Jennie”, brytyjski rejestr osób skazanych nie jest dostępny publicznie – aby uzyskać informacje, trzeba złożyć wniosek a do wpisu przestępcy nie jest wymagana zgoda ofiary.
Oba rozwiązania mają na celu zapobieganie przemocy domowej poprzez umożliwienie dostępu do informacji o przeszłości partnera, co pozwala potencjalnym ofiarom podejmować świadome decyzje o relacjach. Jednak „Prawo Jennie” idzie dalej, proponując publiczny rejestr – pierwszy tego typu w Europie – porównywany do amerykańskich rejestrów sprawców przestępstw seksualnych, lecz skupiony na przemocy domowej.
Obie inicjatywy wywołały debatę na temat kwestii prawnych, takich jak ochrona danych osobowych, zasady rzetelnego procesu sądowego oraz potrzeba znalezienia równowagi między bezpieczeństwem publicznym a prawami jednostki – także tych, którzy zostali skazani za przestępstwa z użyciem przemocy.
Jeśli ustawa zostanie przyjęta, Irlandia stanie się pierwszym krajem w Europie z publicznym rejestrem sprawców przemocy domowej. „Prawo Jennie” ma szansę zwiększyć bezpieczeństwo ofiar i zapobiegać kolejnym tragediom.
KZ
