Wizyta Rafała Perla z MSZ w Cork

Redakcja11 lipca, 202511 lipca, 202508 mins

Poznaj Strategiczne plany współpracy Rządu Polskiego z Polonią na lata 2025–2030

W piątek, 21 czerwca, na zaproszenie dr Bożeny Cierlik z University College Cork odbyło się spotkanie z Rafałem Perlem – Zastępcą Dyrektora Departamentu Współpracy z Polonią i Polakami za Granicą w MSZ. Wydarzenie, zorganizowane w przestrzeni akademickiej, było okazją do szczerej rozmowy o bieżących wyzwaniach i przyszłości współpracy państwa polskiego z Polonią.

Spotkanie przypadło na czas ogłoszenia nowej Strategii Współpracy z Polonią i Polakami za Granicą na lata 2025–2030, która wyznacza osiem obszarów działań, m.in.: nauczanie języka polskiego, politykę powrotów, edukację obywatelską, wspieranie kultury i pomoc osobom w trudnej sytuacji.

Strategia 2025–2030: odpowiedź na zmieniającą się Polonię

Nowa strategia, przyjęta 1 kwietnia 2025 r. zastępuje poprzedni dokument, dostosowując działania do współczesnych realiów. Jak zaznaczył Rafał Perl, celem jej jest „odpowiedź na dynamicznie zmieniające się potrzeby Polaków za granicą”.

Jednym z głównych priorytetów jest zachęcanie do powrotów do Polski. Władze podkreślają niedobory na rynku pracy i chęć wykorzystania potencjału Polonii. W tym celu uruchamiane są narzędzia ułatwiające powrót – od uproszczonych procedur administracyjnych po wsparcie informacyjne i promowanie pracy zdalnej. Polska może czerpać z inspiracji zagranicznych, m.in. z Irlandii, gdzie funkcjonują programy pomagające powracającym w zakładaniu firm i uzyskiwaniu wsparcia biznesowego.

Partnerskie podejście i nowe programy

Nowa strategia kładzie nacisk na partnerską współpracę z Polonią – nie tylko z poziomu instytucji, ale także poprzez lokalne działania, samorządność i aktywność społeczną. Zachęca się Polaków za granicą do udziału w życiu publicznym – m.in. przez kandydowanie w wyborach lokalnych, działalność w mediach i organizacjach obywatelskich.

W tym celu powstały dwa nowe programy:

Program stażowy – umożliwia młodym Polakom z zagranicy odbycie 3-miesięcznych staży w firmach w Polsce.
Szkoła liderów – przygotowuje działaczy polonijnych i dziennikarzy do skutecznego zarządzania projektami, pisania wniosków i budowania trwałych struktur.

Pomoc dla tych, którym się nie powiodło

Strategia uwzględnia także kwestie dotychczas marginalizowane – takie jak bezdomność, uzależnienia czy kryzysy psychiczne wśród Polonii. Problem ten dotyczy m.in. Irlandii, Wielkiej Brytanii czy Niemiec. Do tej pory państwo nie miało narzędzi do skutecznego działania w tym zakresie.

Nowe założenia przewidują współpracę z organizacjami pomocowymi i streetworkerami w czterech krajach priorytetowych – w tym w Irlandii. Celem jest stworzenie systemu wsparcia „na miejscu”, a nie tylko oferowanie powrotu do Polski.

Edukacja i nowoczesne podejście do języka

Nauka języka polskiego pozostaje fundamentem polityki polonijnej. Jednak – jak zaznaczył Rafał Perl – czas na zmianę podejścia. Współczesne dzieci polonijne często dorastają w środowisku wielojęzycznym, nie mówią po polsku w domu, a ich edukacja wymaga nowoczesnych, dostosowanych metod.

Strategia przewiduje:

rozwój kursów online,
szkolenia dla nauczycieli,
promowanie studiów w Polsce,
elastyczne podejście do poziomu językowego uczniów.

To także odpowiedź na potrzeby dorosłych, którzy po latach chcą wrócić do języka swoich przodków.

Finansowanie i systemowe przeszkody

Temat finansowania działalności polonijnej był jednym z najżywiej komentowanych. Obecnie środki przekazywane są przez operatorów krajowych – takich jak Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”. System ten, choć formalnie niezbędny, jest często źródłem opóźnień, problemów z rozliczeniami i poczucia bezradności wśród organizacji.

Uczestnicy spotkania zwracali uwagę na przykłady opóźnień w przekazywaniu środków, problemów z rozliczeniami oraz braku transparentności po stronie fundacji działających w Polsce.

Wspomniano sytuacje, w których organizacje przez miesiące czekają na wypłatę przyznanych środków, zmuszone są do opłacania czynszów z własnych kieszeni lub wstrzymywania działań, są – jak podkreślano – niestety częste.

– To jest coś, z czego doskonale zdajemy sobie sprawę” – powiedział Perl. – Próbujemy dyscyplinować operatorów, wiemy, że system nie działa idealnie.

Potrzeba obecności i solidarności

Silnym akcentem spotkania był apel organizacji polonijnych o większą obecność i zaangażowanie instytucji państwowych w codzienne funkcjonowanie środowisk za granicą. Chodzi nie tylko o wsparcie finansowe, ale również o realną obecność przedstawicieli ambasad, konsulatów i MSZ – podczas wydarzeń, w dialogu z lokalnymi władzami, w reagowaniu na trudne sytuacje.

Na zakończenie, zarówno przedstawiciel MSZ, jak i obecni liderzy organizacji polonijnych zgodnie podkreślali, że czas na partnerskie relacje Polonii w Cork, które będą oparte na wzajemnym wsparciu, zaufaniu i szacunku.